Geraldien Prud'homme De bomen langs de Singelgracht zijn voor de omwonenden heel waardevol. Daarom hebben de Vereniging Vrienden van de Singelgracht (VVS) en de coproductiegroep Herinrichting Frederik Hendrikplantsoen zich jarenlang ingezet om deze bomen te behouden en te beschermen.
Voorafgaand aan de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix is goed nagedacht over het duurzaam behoud van de bomen langs de Singelgracht. Contractueel is vastgelegd welke bomen gekapt, verplant en behouden moeten worden. Vanaf de ontwerpfase tot aan de uitvoering wordt het behoud van bomen continue meegenomen in de te maken keuzes.
In dit achtergrondartikel van Paula Leideritz, voorzitter van de VVS, leest u meer over de totstandkoming van alle maatregelen die zijn genomen voor het duurzaam behoud van de bomen. En in de volgende editie van het bewonersmagazine Buitensingel kunt u een interview met de toezichthouder van Copijn Boomspecialisten over het behoud van de bomen lezen.
De bewoners en de beeldbepalende bomen
De bomenrijen in de Singelgrachtzone voldoen aan het specifieke kenmerk van ‘buitengewoon stads- en landschapsschoon en beeldbepalende waarde’. Dit staat te lezen in de verschillende nota’s van uitgangspunten over de Singelgrachtzone.
Voor de bewoners langs de Nassaukade en de Marnixkade, maar ook daarbuiten, hebben de bomen door leeftijd en verschijningsvorm een hoge esthetische waarde en zijn onvervangbaar voor het karakter en identiteit van deze zone. Daarnaast vormen de prachtige bomenrijen en het water een rustgevend overgangszone tussen het centrum en het stadsdeel Westerpark.
Toen kwamen in 2009 de plannen voor de bouw van de ondergrondse parkeergarage met dreiging van de kap van veel van deze prachtige bomen. De Vereniging Vrienden van de Singelgracht (VVS), de coproductiegroep Herinrichting Frederik Hendrikplantsoen hebben zich vanaf dat moment jarenlang ingezet om deze bomen te behouden en te beschermen.
De Raad van State heeft uiteindelijk begin 2019 beslist dat de overheid bij de realisatie van de parkeergarage publiekrechtelijk moet borgen dat de bomenrij aan de Nassaukade behouden blijft. In het aanbestedingscontract zijn daarom uiterst strenge eisen opgenomen om schade aan de bomen te voorkomen.
De gemeente en de bomen
Door de komst van de in- en uitrit van de garage in het Frederik Hendrikplantsoen, moesten in eerste instantie elf bomen wijken. Na de uitspraak van de Raad van State hebben de VVS en de coproductiegroep Herinrichting Frederik Hendrikplantsoen in samenwerking met de landschapsarchitect Edwin Santhagens en enkele ambtenaren van het Ingenieursbureau Amsterdam een paar keer intensief gekeken welke bomen in plaats van gekapt verplaatst konden worden.
In de winter van 2019/2020 leidde dit tot een spectaculaire verplaatsing van vijf grote bomen in het Frederik Hendrikplantsoen en een lindenboom die langszij het Marnixbad stond, naar de Marnixkade ter hoogte van huisnummer 87.
De aannemer Mobilis en de bomen
Op initiatief van Mobilis hebben de Vrienden van de Singelgracht op 10 juli 2020 een bomeninspectie gedaan met de boomdeskundige van de firma Copijn namens Mobilis, met twee bomenmannen van de gemeente en met – op verzoek van de bewoners – Hans Kaljee, dé bomenman van Amsterdam. Uitkomst van deze bomeninspectie: ze worden intens beschermd.
Hans Kaljee merkte op dat er nergens in Nederland een project om bomen te behouden zo goed is voorbereid als hier bij het project van de Singelgrachtgarage.
De boomspecialist van Copijn maakt er zijn levenswerk van. Deze intensieve benadering met gebruik van 3D-technieken, zou mogelijk als voorbeeld kunnen gaan dienen bij andere grote infrastructurele projecten.
De maatregelen
- Damwanden voor het bouwen van de smalle variant worden in delen aangebracht, waardoor de overhangende takken aan de Nassaukade zoveel mogelijk kunnen worden behouden.
- Tijdens de bouw van de garage wordt onder toezicht en begeleiding van een boomverzorger gewerkt, waarbij takken waar mogelijk worden opgebonden of opzij geduwd. Ervaren boomadviseurs zijn tijdens de uitvoering permanent beschikbaar
- Door de inzet van de ‘Silent Piler’ kan de minimaal benodigde werkhoogte onder de bomen behoorlijk worden gereduceerd.
- Per boom is met behulp van een 3D-model een analyse gemaakt, welke snoei onontkoombaar is voor de inzet van de ‘Silent Piler’. De minimale snoei is voor de start van de bouwwerkzaamheden gedaan.
- Ook is toen bij zo’n vijftien bomen groeiplaatsverbetering uitgevoerd. Daardoor kunnen de bomen meer reserves aanleggen voor de onvermijdelijke druk, die ontstaat op de groeiplaats tijdens de bouw.
- Groeiplaatsverbetering zal ook tijdens de bouw of erna plaatsvinden om het herstel van de bomen te bevorderen.
- In de ontwerpfase is de plek van de voetgangersentrees op de Nassaukade verschoven en de kademuur deels aangepast. Daardoor is duurzaam behoud van drie bomen op die plek vergroot.
In het aanbestedingscontract is precies vastgelegd welke bomen gekapt mochten worden door de aannemer. In totaal zijn er vijf bomen gekapt. Na de realisatie van de garage worden deze natuurlijk vervangen door bomen met dezelfde omvang.
